23 prill 2007

Perkthime

Perkthimi?!?!
Mjafton nje qosh i qete dhe pak vullnet i mire, nje laps dhe nje cope leter... dhe kaq per te kenaqur deshiren e lexuesve me percimin e idese se nje autori, por eshte 'tradheti' ndaj vepres se tij te besh nje perkthim dokudo (sic jane perkthimet e mija).
Ne radhe te pare duhet te mesosh e te dish, te kerkosh te aplikosh, edhe nese s'do te te pelqeje, menyren dhe sistemin sipas te cilit autori ka ndertuar vepren e tij, pra te rindertosh, ashtu si ai, me te gjitha rregullat qe ai i kishte vendosur vehtes, dhe te gjesh fjalet kyçe ekuivalente me te tijat, ne menyre qe te qendrosh ne te njejten strukture.
Por edhe nese gjen keto te 'panjohura' te ekuacionit te autorit, nuk eshte e njejta gje ti vesh ne nje 'ekuacion' te nje gjuhe tjeter.... natyrisht qe mund te perdoresh ndonje 'truk' te vockel aty-ketu per te gjetur rimen e pershtateshme, por perseri kurre s'do te jesh ne gjendje te besh nje perkthim te denje per te merituar ate fjale.
Kjo sepse dhe vete autori , ne c'do varg, te ben qe te besh me qindra pyetje, si persa i perket koncepteve si persa i perket interpretimit: Si perfundim, per te shijuar poezine e nje autori, mund t'a vleresosh vetem ne gjuhen ne te cilen eshte konceptuar, ose te pakten, perkthimi te jete bere nga dikush qe ka kredencialet e duhur (njohurite dhe njohjen) per te mundur te beje nje gje te tille.

Natyrisht, te perkthesh De Andrè, ku mesazhi i poezise dhe thjeshtesia e gjuhes se tij, eshte me i pranueshem nga ana e shumices se lexuesve, qe qofte dhe per tifozllik te thone te lumte, eshte dicka qe mund t'a bejne shume prej nesh, por gjerat 'komplikohen' kur "te hyp vetja ne qejf" dhe kujton se mund te besh gjithcka.

Perse e bera gjithe kete hyrje??
Sepse para ca kohesh, desha qe te provoja te beja nje perkthim te "Cimetière Marin" , dhe meqe nuk flas frengjisht, mu duk gjeja me e arsyeshme qe t'a gjeja ne Italisht.
Pas kontrollit ne mbi 50 faqe te ndryshme:dhjetra perkthime te ndryshme..... perkthime, ne disa prej te cilave ndryshonte komplet dhe kuptimi i asaj qe shumica e kishin pranuar si normale :(.
Ja rezultati i strofes se pare:

Ce toit tranquille, où marchent des colombes,
Entre les pins palpite, entre les tombes;
Midi le juste y compose de feux
La mer, la mer, toujours recommencée!
O récompense après une pensée
Qu'un long regard sur le calme des dieux!
===
Questo tetto tranquillo, cammino di colombe,
Fra i pini palpita, fra le tombe;
Il giusto Mezzogiorno vi compone di luci
Il mare, il mare sempre ricominciato!
O ricompensa che segue il pensiero
Un lungo sguardo alla calma divina!
(Trad. di M.T. Giaveri, Il Saggiatore, 1984)
====
Il tetto quieto ai passi di colombe
In mezzo ai pini palpita, e alle tombe;
Meriggio il giusto qui dà forma ardente
Al sempremai ricominciato mare!
Dopo un pensiero, che premio guardare
La calma degli dèi lungamente!
(Trad. di P. Valduga, Mondadori, 1995)
===
Quel tetto quieto corso da colombe
Palpita di tra i pini, tra le tombe;
Meriggio il giusto vi compone in fiamma
Il mare, il mare ad ogni ora primiero!
O ricompensa, a chiusa di un pensiero,
Un lungo sguardo alla divina calma!
(Trad. da M. Tutino, Einaudi 1966)
===
Quel tetto quieto, corso da colombe,
In mezzo ai pini palpita, alle tombe;
Mezzodì il giusto in fuochi vi ricrea
II mare, il mare, sempre rinnovato!
Che ristoro a un pensiero è un lungo sguardo
Posato sulla la calma degli dèi!

Tetto tranquillo, cammino di colombe,
palpita fra i pini, palpita fra le tombe;
L’equo Mezzogiorno vi compone in fuochi
Il mare, il mare che ricomincia sempre!
Che giusto premio alla fine d’un pensiero
Il lungo sguardo sulla calma degli dèi!
0000000000000000000000000000000000000000000000

S'guxoj te ve perkthimin tim, se sido qe te rrotullohesha nuk arrija ne asnje menyre qe te kenaqja as edhe vehten time, dhe si perfundim, vajta tek Ne per vije dhe lexova perkthimin qe i ishte bere atje (te cilin kastile per te mos u influencuar nuk e kisha lexuar deri ne ate moment)....... AKOMA S'I KAM BERE KOMPLIMENTET E MIJA PERKTHYESIT....... me ka lene pa fjale.
Dhe thjesht nga deshira per te ditur dicka me teper per Valéry, vazhdoja te lexoja rreth tij... dhe ja se c'gjeta:
“Preferisco essere letto molte volte da uno solo che da molti una sola volta.”
(Preferoj te lexohem shume here nga nje i vetem se sa nga shume dhe vetem nje here)

8 komente:

  1. me shkrive me ate "te hyp vetja ne qejf":))

    PërgjigjuFshije
  2. Edhe profesionistet kane qene amatore (edhe ne perkthim).

    Ndaj po deshe sille dhe perkthimin tend.

    Dhe te lumte nga anet tona-lexo ne Shqiperi,- thuhet me zemer e jo per te lare gojen.
    :))

    PërgjigjuFshije
  3. Elais, tek une mund te flasesh per pershtatje, jo per perkthim, gjithsesi faleminderit prej teje.

    PërgjigjuFshije
  4. Edrus, pershtatje ndoshta eshte me mire se perkthim ne disa raste.

    Ne fund te fundit pavaresisht nga analizat letrare e me the te thashe kush e di tamam se c'donte te thoshte autori ???

    Mendo qe ne shumicen e rasteve autori as vete nuk e percjell dot 100 % te asaj qe do te shprehi (po them ne rastet kur vertet ka dicka per te shprehur).

    Nje perkthim, apo pershtatje e mire, u jep mundesi ca njerezve me shume te zbulojne nje autor qe nuk e njohin qe me pare ose te thellojne dijet per nje autor qe e njohin pak.

    Mua me pelqyen te dyja perkthimet qe solle. Deshiroj te shoh edhe perkthimin e trete -S'kam asnje dyshim qe edhe ai perkthim do ta meritoje nje te lumte.

    Dy perkthimet e sjella mund te perpunohen akoma, sigurisht. Kjo, per te vetmen arsye se njerezit nuk kenaqen kurre dhe gjera perfekte nuk ekzistojne-as ne orgjinal.

    Te besh nje perkthim, do te thote t'i besh pak sfide vetes, te kerkosh gjuhen e duhur, shprehjet e duhura dhe te perpiqesh te percjellesh ate ndjesi qe merr nga orgjinali ne nje gjuhe tjeter.

    Shpresoj te mund te lexoj perkthime te tjera nga ty.

    PërgjigjuFshije
  5. edhe une mendoj si Elais se pershtatja shkon me shume ne pjeset letrare.ndryshe behet shume dystaban si tekst.

    PërgjigjuFshije
  6. Ta kisha premtuar..anche se è un sacrificio..

    Geordie

    Mentre attraversavo London Bridge
    un giorno senza sole
    vidi una donna pianger d'amor
    piangeva il suo Geordie
    Impiccheranno Geordie con una corda
    d'oro
    è un privilegio raro
    rubò sei cervi nel parco del re
    vendendoli per denaro

    Sellate il suo cavallo dalla bianca
    criniera
    sellate il suo poney
    cavalchera fino a Londra stasera
    ad implorare per Geordie
    Geordie non rubò mai neppure per me
    un frutto,un fiore raro
    rubò sei cervi nel parco del re
    vendendoli per denaro

    Salvate le sue labra,salvate il suo
    sorriso
    non ha vent'anni ancora
    cadrà l'nverno anche sopra il suo
    viso
    potrete impiccarlo allora
    Nè il cuore degli inglesi,nè lo
    scetro del re
    Geordie potran salvare
    anche se piangeranno con te
    la legge non puo cambiare.
    Cosi lo impiccheranno con una corda
    d'oro
    è un privilegio raro
    rubò sei cervi nel parco del re
    vendendoli per denaro


    Geordie

    Nderkohe qe pershkoja London Bridge
    ne nje dite pa diell
    pashe te qante nje grua per
    dashurine
    qante Georden e saj
    Do varin Geordien me litar te arte
    eshte nje privilegj i ralle
    vodhi gjashte kaprolle ne parkun
    e mbretit
    dhe i shiti per para.

    Shaleroni kalin e tij me krine
    te bardhe
    shaleroini mezin e tij
    do kaleroj deri ne Londer kete
    mbremje
    per tu lutur per Geordien
    Geordie nuk vodhi kurre
    dhe as per mua
    nje frute,nje lule te ralle
    vodhi gjashte kaprolle ne parkun
    e mbretit
    dhe i shiti per para.

    Shpetoni buzet e tij,
    shpetoni buzeqeshjen e tij
    nuk i ka akoma 20 vjec
    do bjere dimri edhe mbi fytyren
    e tij
    mund ta varni atehere
    As zemra e angleseve,
    as shkopi magik mbreteror
    Geordien mund ta shpetojne.
    Edhe pse do te qajne me ty
    ligji nuk mund te ndryshoje.
    Keshtu qe, do ta varin me nje litar
    te arte
    eshte nje privilegj i ralle
    vodhi gjashte kaprolle ne parkun
    e mbretit
    dhe i shiti per para.

    PërgjigjuFshije

Faleminderit per komentet